Zgodnie z treścią Ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (tj. Dz. U. z 2015r. Nr 1390 z późn. zm.) za przemoc w rodzinie należy rozumieć jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodziny, a także innych osób wspólnie zamieszkujących lub gospodarujących, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą.
Przemoc może mieć postać:
– przemocy fizycznej, np. popychanie, odpychanie, obezwładnianie, przytrzymywanie, policzkowanie, szczypanie, kopanie, duszenie, bicie otwarta ręką i pięściami, bicie przedmiotami, ciskanie w kogoś przedmiotami, parzenie, polewanie substancjami żrącymi, użycie broni, porzucanie w niebezpiecznej okolicy, nieudzielanie koniecznej pomocy,
– przemocy psychicznej, np. wyśmiewanie poglądów, religii, pochodzenia, narzucanie własnych poglądów, karanie przez odmowę uczuć, zainteresowania, szacunku, stała krytyka, wmawianie choroby psychicznej, izolacja społeczna (kontrolowanie i ograniczanie kontaktów z innymi osobami), domaganie się posłuszeństwa, ograniczanie snu i pożywienia, degradacja werbalna (wyzywanie, poniżanie, upokarzanie, zawstydzanie), stosowanie gróźb,
– przemocy seksualnej, np. wymuszanie pożycia seksualnego, wymuszanie nieakceptowanych pieszczot i praktyk seksualnych, wymuszanie seksu z osobami trzecimi, sadystyczne formy współżycia seksualnego, demonstrowanie zazdrości, krytyka zachowań seksualnych,
– przemocy ekonomicznej, np. odbieranie zarobionych pieniędzy, uniemożliwianie podjęcia pracy zarobkowej, niezaspokajanie podstawowych, materialnych potrzeb rodziny, itp.
Cyberprzemoc – (ang.cyberbullying) to wszelka przemoc z użyciem technologii informacyjnych i komunikacyjnych – komunikatorów, czatów, stron internetowych, blogów, SMS-ów, MMS-ów. Przykłady cyberprzemocy: wysyłanie wulgarnych e-maili i SMS-ów kłótnie internetowe, publikowanie i rozsyłanie ośmieszających informacji, zdjęć i filmów, podszywanie się pod inną osobę, obraźliwe komentowanie wpisów na blogu
• przesyłanie linków z obraźliwymi zdjęciami i filmikami znajomym.
Jeżeli jesteś osobą doznającą przemocy, pamiętaj, że:
• Masz prawo żyć w domu wolnym od przemocy,
• Masz prawo do szacunku i godnego traktowania,
• Masz prawo czuć się bezpiecznie w swoim domu,
• Masz prawo do swobodnego wyrażania swojego zdania,
• Masz prawo do współuczestniczenia w podejmowaniu decyzji dotyczących spraw domu, rodziny, dzieci i wydatków,
• Twoje potrzeby są równie ważne, jak potrzeby partnera,
• Masz prawo popełniać błędy,
• Masz prawo do swobodnego kontaktowania się z bliskimi, rodziną, przyjaciółmi,
• Nic nie usprawiedliwia przemocy,
• Masz prawo szukać pomocy w sytuacji, gdy jesteś niezadowolony/zaniepokojony tym, co się dzieje w domu.
Osoba dotknięta przemocą w rodzinie uprawniona jest do uzyskania bezpłatnego zaświadczenia lekarskiego o ustaleniu przyczyn i rodzaju uszkodzeń ciała związanych
z użyciem przemocy w rodzinie.
Objawy przemocy:
1. objawy fizyczne:
– sińce i obrzęki na twarzy, ramionach, klatce piersiowej, plecach, pod pachami, po wewnętrznej stronie ud i ramion;
– otarcia naskórka po wewnętrznych stronach kończyn, pod pachami, na żebrach, na plecach;
– krwawe pręgi i regularne przebarwienia skóry na plecach, pośladkach (czasem są odbiciem ręki lub przedmiotu, którym ofiara była bita), na nogach, stopach, dłoniach, krwawe plamy na bieliźnie;
– obrzęki na dłoniach i stopach;
– nietypowe ślady po oparzeniach np.; punktowe po gaszeniu papierosa na skórze, oparzenia w innych miejscach niż kończyny, ale także „oparzenia skarpetowe” na stopach małego dziecka;
– rany cięte, kłute, szczególnie w okolicach innych niż stopy i dłonie;
– blizny na ciele (za uszami, na głowie, trwale ubytki włosów, które powstają w wyniku wyrywania włosów ze skórą);
– widoczna trudność w chodzeniu i siadaniu;
– zwiększona wrażliwość na dotyk (szczególnie ramion, pleców i pośladków);
– otwarte rany w nietypowych miejscach (szczególnie jeżeli dziecko jest małe), zakażenia, infekcje;
– częste złamania kości;
– reakcje regresyjne np.; brak kontroli fizjologicznej u dziecka powyżej 4 roku życia (brudzenie bielizny, moczenie się, torsje), podkradanie rzeczy innym;
– reakcje kompulsywne np, obgryzanie paznokci, obżarstwo, w przypadku dzieci ssanie palca;
– częste bóle głowy i brzucha.
2. objawy emocjonalne:
– wzrost napięcia emocjonalnego;
– wzmożona czujność, niezdolność do rozluźnienia, wzrost lęku i niepokoju „zamrożony strach”;
– brak żywej reakcji w sytuacjach emotogennych np.; przy okazji skaleczenia czy zabiegu medycznego, brak reakcji bólowej w sytuacji, która u innej osoby wywołuje nawet płacz;
– tłumiony płacz bądź ciche popłakiwanie w ukryciu;
– niska samoocena, obniżone poczucie własnej wartości, poczucie opuszczenia, odrzucenia, wycofanie, skłonność do izolacji;
– chroniczny smutek, poczucie odrętwienia, depresja;
– wzrost natręctw, tików, zachowań kompulsywnych tj. porządkowanie swoich rzeczy, sprawdzanie zapachów, unikanie niektórych pomieszczeń itd.;
– zmienność nastrojów (przeskoki od euforii do rozpaczy), płaczliwość, słaba kontrola emocji, impulsywność;
– problemy w rozwoju poczucia własnej tożsamości.
3. objawy społeczne:
– nieufność wobec innych, niekomunikatywność;
– nieumiejętność nawiązywania kontaktów, podtrzymania więzi, pozyskania przyjaciół;
– wrogość;
– wzrost irytacji w przypadku różnych trudności, niekontrolowane wybuchy złości;
– wyuczona bezradność, nieumiejętność radzenia sobie z codziennymi zadaniami np.; ze zdyscyplinowaniem dziecka, załatwianiem spraw w urzędach, utrzymaniem pracy;
W przypadku dzieci dodatkowo są to:
– bójki z innymi dziećmi, wzrost agresywności w sytuacjach niekontrolowanych lub niezagrożonych kara;
– zobojętnienie na karę;
– drażliwość, złośliwość, hałaśliwość w zabawach grupowych;
– brak dystansu wobec dorosłych oraz odrzucanie innych osób znaczących w otoczeniu (np.; dziadków, nauczycieli czy sąsiadów);
– uzależnienie od agresora;
– ucieczki z domu;
– „bezinteresowne” niszczenie sprzętów i przedmiotów;
– opór i negatywne nastawienie;
– nieposłuszeństwo dziecka wobec większości osób.
4. objawy emocjonalne sugerujące wykorzystanie seksualne dziecka:
– dawanie do zrozumienia, ze ma się jakąś tajemnicę,
– młodzieńcza depresja;
– niepowodzenia w nauce;
– problemy psychiatryczne dziecka;
– próby samobójcze;
– ucieczki z domu;
– przesadne unikanie płci sprawcy przemocy;
– świadomość seksualna przesadnie wykraczająca poza poziom dojrzałości dziecka;
– częste lub szczegółowe poruszanie spraw seksu w rozmowie albo zabawie.
Skutki przemocy:
– mechanizm błędnego koła, czyli przenoszenie z pokolenia na pokolenie agresywnych zachowań, wadliwej socjalizacji i wchodzenie w życiu dorosłym osób, które doświadczyły w dzieciństwie przemocy w podobne związki.
– uraz psychiczny, gdyż doświadczenie przemocy zwykle przekracza ludzkie zdolności przystosowawcze, czyni człowiek bezsilnym, rodzi strach i poczucie zagrożenia.
– psychologiczna reakcja na uraz, której wyróżnia się jej trzy rodzaje zaburzenia pourazowe czyli natrętne wspomnienia, odtwarzanie wspomnień bądź reagowanie pogorszeniem samopoczucia w wyniku zetknięcia się z okolicznościami przypominającymi zdarzenie. Zaburzenia te przejawiają się w poczuciu otępienia; izolowaniu się od ludzi; nie reagowaniu na otoczenie; wybuchu strachu, paniki lub agresji; unikanie okoliczności przypominających zdarzenie; trudności w zasypianiu, trudności z koncentracją, nadmierna czujność, wzmożony odruch orientacyjny, wzmożona reakcja zaskoczenia; lęk, depresja, myśli samobójcze. Powyższe objawy muszą wystąpić sześć miesiącu po ustaniu zdarzenia (zakończenia działania stresowa). Zaburzenia adaptacyjne, w przypadku jeżeli zaburzenie nie miało cech katastrofy, a miało charakter psychospołeczny. Zaburzenia te pojawiają się w okresie jednego miesiąca od zdarzenia, a ich objawami są: lęk, zmartwienie, nastrój depresyjny, poczucie niemożności opanowania obecnej sytuacji, ograniczona zdolność pokonywania codziennych trudności, skłonność do dramatycznych lub gwałtownych zachowań. Trzeci rodzaj to zaburzenia dysocjacyjne, która najprościej wytłumaczyć jako przekształcanie się nierozwiązanych problemów w objaw fizyczny, utrata spójności między wspomnieniami, a kontrolą dowolnych ruchów ciała.
– stres pourazowy, w którym wyróżniamy jego trzy główne kategorie, mianowicie nadmierne pobudzenie, które przejawiać się może nadmierną czujnością, wypatrywaniem zagrożenia, bezsennością, dolegliwościami psychosomatycznymi, koszmarami nocnymi. Osoba ta żyje w ciągłym stresie pomimo, że zagrożeniem już minęło. Kolejna kategoria wtargnięcie, pojawiająca się w postaci uporczywie wdzierających się wspomnień bądź jej fragmentów mimo, ze stresujące zdarzenie dawno już minęło. To monotonne przywracanie, pojawianie się obrazów, wrażeń którym nie towarzyszy werbalna narracja. Zawężenie, które przejawia się pewnym odrętwieniem nazywane jest również chorobą rezygnacji. W wyniku bezradności wobec stresującego wydarzenia człowiek przyjmuje spokojną postawę nieadekwatną do sytuacji. Tą kategorię stresu pourazowego charakteryzuje obojętność na ból, obniżenie inicjatywy. Ten stan może utrzymywać się nawet przez wiele lat i jest tym bardziej uporczywy im bardziej ofiara boi się odblokować swoich emocji.
– wyuczona bezradność, przejawia się w biernym znoszeniu zachowań krzywdzących, bez względu na to, iż ofiara ma pełna świadomość, że zachowania te naruszają je prawa i dobra osobiste jako człowieka i są bezprawne.
BEZPOŚREDNIA REAKCJA OFIAR NA PRZEMOC: płacz, krzyk, groźba, próba zastraszenia agresora; ucieczka do innego pomieszczenia; ucieczka z domu; bójka z agresorem; zagrożenie rozwodem; wzywanie policji; ucieczka do schroniska, noclegowni.
NIEBIESKA KARTA
Podejmowanie interwencji w środowisku wobec rodziny dotkniętej przemocą odbywa się
w oparciu o procedurę „Niebieskie Karty” i nie wymaga zgody osoby dotkniętej przemocą
w rodzinie. Procedura ta obejmuje ogół czynności podejmowanych i realizowanych
w związku z uzasadnionym podejrzeniem zaistnienia przemocy w rodzinie przez przedstawicieli: jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, Policji, oświaty oraz ochrony zdrowia (przedstawicielem uprawnionym do działań jest osoba wykonująca zawód medyczny, w tym lekarz, pielęgniarka, położna i ratownik medyczny).
Procedura „Niebieskie Karty” oraz wzory formularzy wypełniane przez przedstawicieli podmiotów ją realizujących zostały określone Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. wydanym na podstawie art. 9d ust. 5 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.
Zespół Interdyscyplinarny do spraw przeciwdziałania przemocy w rodzinie
Na terenie Gminy Ornontowice działa Zespół Interdyscyplinarny powołany przez Wójta Gminy w składzie:
1) Bożena Kubica– Wicedyrektor Zespołu Szkolno – Przedszkolnego w Ornontowicach;
2) Agnieszka Konsek – Kierownik Świetlicy Profilaktyczno – Wychowawczej i Terapeutycznej w Ornontowicach;
3) Izabela Lindner – Pedagog Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych w Ornontowicach;
4) Ewa Kowalska – Zastępca Dyrektora ds. Lecznictwa Gminnego Ośrodka Zdrowia w Ornontowicach;
5) Małgorzata Siedlecka – kurator zawodowy Zespołu Kuratorskiej Służby Sadowej przy Sądzie Rejonowym w Mikołowie;
6) Anna Musioł –Komendant Komisariatu Policji w Orzeszu;
7) Irena Jabłonka – Dyrektor Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Ornontowicach;
8) Karina Mura – Zastępca Dyrektora Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Ornontowicach, Przedstawiciel Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Ornontowicach.
Do zadań Zespołu Interdyscyplinarnego należy między innymi integrowanie i koordynowanie działań przedstawicieli podmiotów wchodzących w jego skład oraz specjalistów w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, w szczególności poprzez: diagnozowanie problemu przemocy w rodzinie; podejmowanie działań w środowisku zagrożonym przemocą w rodzinie mających na celu przeciwdziałanie temu zjawisku; inicjowanie interwencji w środowisku dotkniętym przemocą w rodzinie; rozpowszechnianie informacji o instytucjach, osobach
i możliwościach udzielenia pomocy w środowisku lokalnym; inicjowanie działań w stosunku do osób stosujących przemoc w rodzinie.
W ramach Zespołu Interdyscyplinarnego tworzone są grupy robocze w celu rozwiązywania problemów związanych z wystąpieniem przemocy w rodzinie w indywidualnych przypadkach.
Obsługę organizacyjno-techniczną Zespołu Interdyscyplinarnego zapewnia Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Ornontowicach.
Akty prawne, na podstawie których Zespół Interdyscyplinarny działa i funkcjonuje:
- Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (tj. Dz. U. z 2015 r. Nr 1390 z późn. zm.)
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury „Niebieskie Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta”.
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 października 2010 r. w sprawie wzoru zaświadczenia lekarskiego o przyczynach i rodzaju uszkodzeń ciała związanych z użyciem przemocy w rodzinie.
Odpowiedzialny za informację: Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Ornontowicach.
